CZYM JEST SPEKTRUM AUTYZMU
Przede wszystkim autyzm nie jest chorobą. Jest to zaburzenie neurorozwojowe. Oznacza to, że mózg osoby w spektrum rozwinął się i pracuje w odmienny od standardowego sposób. Osoba z autyzmem się rodzi, jest on częścią jej tożsamości, jak kolor oczu, czy fakt bycia prawo- lub leworęcznym
Przyczyny autyzmu nie są znane. Działają tu zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Wiadomo natomiast, że ma on wpływ całościowo na rozwój funkcjonowanie danej osoby.
Mówimy o „spektrum autyzmu” dlatego, że grupa osób autystycznych jest bardzo niejednorodna. Od osób spełniających się zawodowo, zakładających rodziny, po osoby, które nie posługują się językiem werbalnym, niesamodzielne w codziennym życiu.
TRIADA AUTYSTYCZNA
Częste objawy spektrum autyzmu u młodzieży i dorosłych to*:
- trudności w rozumieniu co inni ludzie myślą i czują
- odczuwanie dużego niepokoju w sytuacjach społecznych
- trudność w zdobywaniu przyjaciół lub preferowanie spędzania czasu w samotności
- niezamierzone bycie niemiłym lub okazywania braku zainteresowania innym
- trudności w odpowiedzeniu o swoich uczuciach
- branie słów dosłownie np. brak rozumienia sarkazmu albo znaczenia powiedzonek tj. przyganiał kocioł garnkowi
- posiadanie takiej samej rutyny każdego dnia lub w określonych sytuacjach i odczuwanie dużego niepokoju, kiedy plan się zmienia
- brak zrozumienia reguł społecznych
- niechęć do kontaktu wzrokowego i unikanie patrzenia innym w oczy
- zauważanie szczegółów, wzorców, dźwięków, zapachów lub innych bodźców, których nie zauważają inni
- dokładne planowanie wykonania działań i podążanie według planu
- duże zainteresowanie określonymi dziedzinami
- podchodzenie zbyt blisko do innych osób albo dyskomfort, kiedy inni podchodzą zbyt blisko lub dotykają
*za: www.polskiautyzm.pl
Powyższe objawy wpisują się w tzw. triadę autystyczną. Składa się ona z 3 obszarów:
- relacje z ludźmi/interakcje społeczne
- komunikowanie się
- powtarzalne wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności.
U każdej osoby w spektrum autyzm objawia się w każdej z tych sfer, co istotne – oznaki te występują już od urodzenia. Jednak ich nasilenie, a także ilość pojedynczych symptomów jest bardzo różna. Oznacza to, że u części osób objawów będzie dużo i będą one bardzo wyraźne, a u innych objawy będą pojedyncze słabo widoczne lub widoczne tylko dla specjalisty.
To, czy autyzm będzie dostrzegalny i w jakim zakresie, jest uwarunkowane procesem nazywanym „maskowaniem”. Polega ono na modyfikowaniu własnego zachowania w taki sposób, aby lepiej wpasowywało się w normy przyjęte w danej społeczności.
Musimy jednak pamiętać, że autyzm to nie działanie, ale sposób myślenia i odbierania rzeczywistości.
PŁEĆ AUTYZMU
Przez długi czas przyjmowało się, że autyzm częściej dotyczy chłopców. Aktualnie przyjmuje się to założenie za błędne. Diagnoza może zostać pominięta, ponieważ dziewczęta zwykle wykazują lepsze umiejętności społeczne niż ich rówieśnicy – chłopcy w spektrum autyzmu. Zazwyczaj rozwijają również silniejsze mechanizmy maskowania. Często autyzm u dziewcząt objawia się dopiero w okresie dojrzewania – natłok bodźców i zmiany, jakie zachodzą, doprowadzają do tego, że następuje przeciążenie i organizm przestaje sobie radzić. Jest to też powodem, dlaczego większość kobiet otrzymuje diagnozę autyzmu dopiero w wieku nastoletnim lub dorosłym.
TESTY W KIERUNKU SPEKTRUM AUTYZMU
Jeśli podejrzewasz, że jesteś w spektrum autyzm, możesz wypełnić dostępne w internecie testy. Wynik oznacza nasilenie cech związanych ze spektrum autyzmu. Pamiętaj jednak, że nie jest to narzędzie diagnostyczne, lecz wskazówka, że być może warto wykonać diagnozę.
Test możesz wypełnić tutaj:
https://icos.org.uk/autism/test/aq-test-dla-doroslych/
lub tutaj:
https://www.idrlabs.com/pl/spektrum-autyzmu/test.php
